Jak powszechnie wiadomo, co do zasady, w sytuacjach zawarcia obowiązkowego ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych (OC) sprawca szkody nie będzie musiał osobiście ponosić za nią odpowiedzialności majątkowej. Odpowiedzialnością tą obarczony będzie zaś jego ubezpieczyciel.
Nie wszyscy jednak wiedzą, że od powyższej zasady występują pewne wyjątki. W niniejszym artykule krótko omówione zostaną pewne specyficzne sytuacje, w których ubezpieczyciel będzie miał wobec sprawcy szkody roszczenie o zwrot wypłaconych przez niego świadczeń odszkodowawczych, zwane czasem w doktrynie regresem nietypowym lub też szczególnym.
Zgodnie z treścią art. 43 ustawy o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych zakładowi ubezpieczeń przysługuje prawo dochodzenia od kierującego pojazdem mechanicznym zwrotu wypłaconego z tytułu ubezpieczenia OC posiadaczy pojazdów mechanicznych odszkodowania w sytuacjach, gdy:
- wyrządził szkodę umyślnie,
- prowadził pojazd w stanie po użyciu alkoholu lub w stanie nietrzeźwości albo po użyciu środków odurzających, substancji psychotropowych lub środków zastępczych w rozumieniu przepisów o przeciwdziałaniu narkomanii,
- wszedł w posiadanie pojazdu wskutek popełnienia przestępstwa,
- nie posiadał wymaganych uprawnień do kierowania pojazdem mechanicznym, z wyjątkiem przypadków, gdy chodziło o ratowanie życia ludzkiego lub mienia albo o pościg za osobą podjęty bezpośrednio po popełnieniu przez nią przestępstwa,
- lub też, gdy zbiegł z miejsca zdarzenia.
Odnosząc się do pierwszej z wymienionych okoliczności wskazać należy, w pewnym uproszczeniu, że będzie to sytuacja, w której kierowca pojazdu świadomie podjął działanie powodujące szkodę lub też podjął działanie, którego celem nie było wprawdzie spowodowanie szkody, ale okoliczność takiego rodzaju brał pod uwagę.
Co do drugiej z wyżej wymienionych kwestii przypomnieć należy, że stan po spożyciu alkoholu to stan, w którym zawartość alkoholu w organizmie wynosi lub prowadzi do stężenia we krwi od 0,2‰ do 0,5‰ alkoholu albo obecności w wydychanym powietrzu od 0,1 mg do 0,25 mg alkoholu w 1 dm3. Stan nietrzeźwości zaś to stan, gdy zawartość alkoholu w organizmie wynosi lub prowadzi do stężenia we krwi powyżej 0,5‰ alkoholu albo obecności w wydychanym powietrzu powyżej 0,25 mg alkoholu w 1 dm3. Natomiast zgodnie z ustawą o przeciwdziałaniu narkomani środkiem odurzających lub substancją psychotropową jest każda substancja pochodzenia naturalnego lub syntetycznego działająca na ośrodkowy układ nerwowy, określona w wykazie stanowiącym załącznik do ustawy.
Pojęcie wejścia w posiadanie pojazdu wskutek przestępstwa oznacza wszelkiego rodzaju czyny zabronione przewidziane w kodeksie karnym, których skutkiem będzie wejście w posiadanie danego pojazdu.
Kwestia ujęta w pkt 4 wydaje się dość jasna, jednak wspomnieć należy, że brak posiadanych uprawnień nie dotyczy sytuacji, gdy osoba kierującą pojazdem nie mogła okazać w danym momencie dokumentu uprawniającego do jego prowadzenia, lecz sytuacji, gdy faktycznie uprawnień takich w chwili zdarzenia nie posiadała.
Okoliczność zbiegnięcia z miejsca zdarzenia może w praktyce nastręczać pewnych trudności. Należałoby uznać, że ustawodawca miał na myśli samowolne oddalenie się z miejsca zdarzenia m.in. w celu uniknięcia ewentualnej odpowiedzialności karnej, ale nie będzie to już z pewnością sytuacja, w której sprawca zdarzenia oddalił się w celu np. wezwania pomocy.
Co istotne, ubezpieczyciel jest zobowiązany do naprawienia szkody na rzecz poszkodowanego, nawet w sytuacji, w której zachodzą wskazane powyżej okoliczności, na podstawie których ubezpieczyciel będzie żądał zwrotu świadczenia bezpośrednio od sprawcy szkody.
Jak widać, powyższe sytuacje obrazują, że nie zawsze posiadając ubezpieczenie OC, uchronimy się od odpowiedzialności cywilnej, a ciężar świadczenia odszkodowawczego, które w przypadku poważnych szkód może być niezwykle wysokie, poniesie w naszym imieniu ubezpieczyciel.
Skłania to do refleksji nad tym, z jak poważnymi konsekwencjami, w tym majątkowymi, będzie zmuszona zmierzyć się osoba, która np. nierozważnie spowoduje wypadek pod wpływem alkoholu. Konsekwencje te mogą rozciągać się nie tylko na sankcje natury karnoprawnej, ale także na konieczność osobistego ponoszenia często znacznych następstw finansowych takiego zdarzenia. Zapoznaj się z ofertą naszej kancelarii adwokackiej!