Egzekucja komornicza spółki z ograniczoną odpowiedzialnością często okazuje się bezskuteczna. Majątek spółki z o.o. bywa niewystarczający aby zaspokoić wierzyciela. Co zrobić kiedy komornik umorzy postępowanie egzekucyjne z powodu bezskutecznej egzekucji komorniczej? Na pomoc wierzycielom przychodzi kodeks spółek handlowych. Przepis art. 299 k.s.h. § 1 stanowi: Jeżeli egzekucja przeciwko spółce okaże się bezskuteczna, członkowie zarządu odpowiadają solidarnie za jej zobowiązania.
Przesłankami odpowiedzialności przewidzianej w art. 299 § 1 k.s.h. są: istnienie określonego zobowiązania spółki z o.o. w czasie, w którym dana osoba była członkiem zarządu spółki (a więc niepowstałego później) oraz bezskuteczność egzekucji tego zobowiązania przeciwko spółce czy to w czasie pozostawania przez tę osobę członkiem zarządu, czy to już po jej odwołaniu z zarządu (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 17 czerwca 2011 r., II CSK 571/10, Lex nr 847124). Dla odpowiedzialności członka zarządu spółki z ograniczona odpowiedzialnością za zobowiązania spółki (art. 299 k.s.h.) ważne jest rozróżnienie powstania oraz wymagalności tych zobowiązań, przy czym miarodajne jest istnienie zobowiązań, a nie ich wymagalność ( por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 9 lutego 2011 r., V CSK 188/10, Lex nr 1102881).
Ratio legis art. 299 § 1 k.s.h. oznacza ponoszenie odpowiedzialności za zobowiązania spółki przez tych członków zarządu, za działania których zaistniały przyczyny uzasadniające zgłoszenie wniosku o ogłoszenie upadłości, a którzy nie zgłosili odpowiedniego wniosku ( por. uchwała Sądu Najwyższego z dnia 28 lutego 2008 r., III CZP 143/07, OSNC 2009/3/38 i wyrok Sądu Najwyższego z dnia 15 czerwca 2011 r., V CSK 347/10, Lex nr 1027201).
Opisana powyżej procedura wymaga niestety przeprowadzenia odrębnego postępowania sadowego przeciwko osobie która była członkiem zarządu w okresie zaciągania przez sp. z o.o. zobowiązań. Wierzyciel po bezskutecznej egzekucji komorniczej aby pociągnąć do odpowiedzialności członka zarządu takiej spółki zobowiązany jest złożyć pozew o zapłatę przeciwko osobie fizycznej , będącej członkiem zarządu dłużnej sp. z o.o..
Wytoczenie powództwa o zapłatę przeciwko członkowi zarządu spółki z o.o. na podstawie art. 299 § 1 k.s.h. wymagało będzie poza standardowymi wymaganiami przy złożeniu pozwu o zapłatę w postępowaniu cywilnym, przedłożenia postanowienia komornika o umorzeniu postępowania egzekucyjnego z powodu jego bezskuteczności.
Bezskuteczność postępowania egzekucyjnego stanowi warunek konieczny pociągnięcia członka zarządu ( osoby fizycznej ) do odpowiedzialności za zobowiązania spółki z o.o.. Drugim warunkiem koniecznym będzie pozostawanie przez pozwanego, członkiem zarządu dłużnej sp. z o.o. w czasie kiedy spółka zaciągała zobowiązania.
Uchybienie jednemu z tych warunków powodować będzie brak podstaw do wytoczenia powództwa o zapłatę przeciwko konkretnej osobie fizycznej. Po stronie pozwanego brak będzie bowiem legitymacji procesowej biernej do występowania w charakterze pozwanego w procesie sądowym.
Wierzyciel decydując się na powództwo oparte na art. 299 § 1 k.s.h. powinien zachować nadzwyczajną staranność. Nie wystarczy bowiem wskazać, że egzekucja przeciwko sp. z o.o. okazała się bezskuteczna a prezesem zarządu spółki z o.o. jest X zgodnie z odpisem aktualnym KRS. Wierzyciel musi wskazać nie aktualnego prezesa sp. z o.o. ale osobę która była tym prezesem w czasie zaciągania przez dłużną spółkę zobowiązań. W praktyce wymóg ten może stwarzać spore trudności, w szczególności kiedy dana spółka często zmieniała członków zarządu.
Kolejną trudnością jaka może spotkać wierzyciela pragnącego skorzystać z pomocy art. 299 § 1 k.s.h. jest kwestia prawidłowego określenia adresu zamieszkania pozwanego. W praktyce wierzyciele sp. z o.o. znają ich dane rejestrowe, natomiast adresy zamieszkania członków zarządu są im nieznane. Podanie prawidłowego adresu zamieszkania pozwanego zawsze stanowi istotny element pozwu o zapłatę. Ustalenie prawidłowego adresu zamieszkania osoby fizycznej będącej członkiem zarządu dłużnej sp. z o.o. wymagało będzie analizy akt sp. z o.o. w Krajowym Rejestrze Sądowym.
Opisana procedura pociągnięcia członka zarządu do odpowiedzialności za zobowiązania sp. z o.o. w trybie art. 299 § 1 k.s.h. mimo iż jest skomplikowana i w konsekwencji najczęściej wymaga skorzystania z profesjonalnej pomocy pełnomocnika zawodowego, radcy prawnego czy adwokata stanowi najczęściej jedyną szansę na odzyskanie przez wierzyciela należności wynikających z zobowiązań sp. z o.o. w sytuacji bezskutecznej egzekucji komorniczej sp. z o.o..