Jak obrazują realia bardzo często konsumenci nie zdają sobie sprawy z różnic dzielących rękojmię i gwarancję, jaką objęte mogą być rzeczy nabywane przez nich w dniu codziennym w drodze sprzedaży konsumenckiej. Jest to o tyle istotne zagadnienie, że wraz z zawarciem umowy sprzedaży dochodzi do powstania konkretnych uprawnień przysługujących kupującemu. Katalog tych uprawnień ma charakter częściowo determinowany przez prawo, częściowo to sprzedawca lub producent decyduje się na udzielenie kupującemu pewnych uprawnień szczególnych.
Na zasadniczą różnicę pomiędzy tymi dwoma tytułami ewentualnych reklamacji wskazują przepisy otwierające działy Kodeksu Cywilnego poświęcone zagadnieniom rękojmi i gwarancji w umowach sprzedaży. Zgodnie z przepisem art. 556 k.c. sprzedawca jest odpowiedzialny względem konsumenta, jeżeli rzecz sprzedana ma wadę fizyczną. Odpowiedzialność z tytułu rękojmi powstaje więc z mocy prawa, podczas gdy gwarancja przysługuje kupującemu, jeżeli sprzedawca zdecydował się na udzielenie takiej ochrony poprzez złożenie oświadczenia gwarancyjnego określającego obowiązki gwaranta i uprawnienia kupującego w przypadku, gdy rzecz sprzedana nie ma właściwości określonych w złożonym oświadczeniu (art. 577 k.c.). Warto jednocześnie wskazać na różnicę podmiotową osoby odpowiedzialnej z tych dwóch tytułów. Art. 556 jasno precyzuje, że to sprzedawca odpowiedzialny jest za wady fizyczne rzeczy sprzedanej, podczas gdy przepisy pozwalają na wskazanie innego podmiotu odpowiedzialnego z tytułu gwarancji,np. producenta.
Istotnym zagadnieniem z praktycznego punktu widzenia jest również termin, w jakim kupującemu przysługuje ochrona z tytułu rękojmi i gwarancji. Co do zasady, w przypadku sprzedaży rzeczy niebędącej nieruchomością rękojmią objęty jest okres 2 lat od dnia wydania rzeczy. Termin ten podlega przedłużeniu wyłącznie w przypadku, gdy sprzedający wadę sprzedawanej rzeczy podstępnie zataił i istniała ona od dnia jej wydania, co bardzo często jest trudne w dowodzeniu (art. 564 k.c.)
W odniesieniu do gwarancji Kodeks Cywilny nie precyzuje ściśle terminu jej obowiązywania, jednakże zgodnie z art. 577 ust. 4 wynosi on 2 lata, jeśli nie zastrzeżono w tym zakresie innego terminu- krótszego lub dłuższego. Szczegółowe przepisy prawa dotyczące gwarancji, jeśli chodzi o bieg terminu jej obowiązywania, są bardziej złożone. Podstawowym terminem obowiązywania gwarancji jest termin zastrzeżony w dokumencie gwarancyjnym (gwarancji), jednakże może on ulec przedłużeniu na podstawie art. 581 k.c. z mocy prawa. Zgodnie z artykułem, jeżeli gwarant rzecz wymienił lub dokonał istotnych jej napraw termin gwarancji w odniesieniu do tej rzeczy biegnie na nowo. Podobnie, w przypadku wymiany części rzeczy, termin ten biegnie na nowo w odniesieniu do tej części.
Z tytułu rękojmi kupujący może w ramach reklamacji żądać obniżenia ceny, wymiany rzeczy na nową – wolną od wad, naprawy rzeczy wadliwej, czy też odstąpić od umowy (art. 560, 561, 5611 k.c.). Uprawnienia kupującego wynikające z gwarancji zawarte są w dokumencie gwarancyjnym i mogą mieć różną treść, np. obowiązek zwrotu zapłaconej ceny, wymiana rzeczy, jej naprawienie lub zapewnienie innych usług.
Termin na zgłoszenie wady w przypadku rękojmi, zgodnie z art. 563 k.c. wynosi, co do zasady miesiąc od jej wykrycia, a w przypadku gwarancji jest precyzowany w dokumencie gwarancyjnym. Jeżeli zakres odpowiedzialności przyjętej przez gwaranta w dokumencie gwarancyjnym pokrywa się z zakresem odpowiedzialności sprzedawcy z tytułu rękojmi w odniesieniu do stwierdzonych wad rzeczy, kupujący może ubiegać się o rekompensatę z tych dwóch tytułów jednocześnie. W przypadku uznania roszczenia przez którykolwiek z wyżej wymienionych podmiotów analogiczne roszczenie w odniesieniu do drugiego wygasa, przykładowo nie możemy żądać obniżenia ceny za wadliwy towar od Sprzedawcy w sytuacji, gdy w ramach gwarancji wada została usunięta poprzez np. wymianę rzeczy.
Najczęściej popełnianym przez kupujących błędem jest brak świadomości o odpowiedzialności spoczywającej na sprzedawcy z mocy prawa. Brak dołączonej do sprzedawanego towaru gwarancji kupujący traktują jednoznacznie z brakiem odpowiedzialności spoczywającej na sprzedającym za sprzedany towar, a terminy rękojmi i gwarancji stosują zamiennie. Co do zasady, zakupiony towar może być objęty zarówno rękojmią, jak i gwarancją, o czym kupujący nie zdają sobie sprawy. Zgodnie z przepisem art. 577 k.c. brak dokumentu gwarancyjnego załączanego w ramach umowy sprzedaży konsumenckiej nie musi oznaczać braku gwarancji, ponieważ stosowne oświadczenie gwarancyjne także nie musi przybierać formy pisemnej, może być złożone w formie reklamy, o której konsument nie wiedział. Potwierdzeniem tego jest art. 5772, który uprawnia kupującego do żądania wydania oświadczenia gwarancyjnego utrwalonego na papierze lub innym trwałym nośniku.
Wysoce istotnym zapisem Kodeksu Cywilnego jest art. 579, zgodnie z którym kupujący może wykonywać uprawnienia z tytułu rękojmi za wady fizyczne niezależnie od uprawnień wynikających z gwarancji, zaś wykonanie uprawnień z gwarancji nie wpływa na odpowiedzialność sprzedawcy z tytułu rękojmi. Wskazany zapis rodzi dwojakie konsekwencje- po pierwsze ze stosownym żądaniem naprawy rzeczy sprzedanej kupujący może zwrócić się zarówno do sprzedającego, gwaranta jak i do obu podmiotów jednocześnie.
Przystępując więc do złożenia reklamacji za wady towaru należy wziąć pod uwagę kilka okoliczności:
- Rodzaj podmiotów odpowiedzialnych za wadę (gwarant, sprzedawca).
- Termin obowiązywania rękojmi i gwarancji (może on być różny).
- Zakres ochrony z tytułu gwarancji i rękojmi, który w przypadku gwarancji nie jest określony wprost przez prawo, wynika z dokumentu gwarancyjnego.
- Które z przysługujących uprawnień z tych dwóch tytułów uważamy za atrakcyjniejszy wybór.
Zapoznaj się z ofertą naszych radców prawnych w Ostrołęce!