Zaciągnięcie kredytu, poza koniecznością spłaty kwoty kredytu, wiąże się z szeregiem innych kosztów. Tzw. „opłaty pozaodsetkowe”, na które składają się różnego rodzaju prowizje, opłaty wstępne oraz składki ubezpieczeń są często bardzo wysokie. Nie wszyscy konsumenci jednak wiedzą, że te koszty podlegają zwrotowi po wcześniejszej spłacie zobowiązania.
Podstawę do uzyskania zwrotu stanowi Interpretacja Rzecznika Finansowego i Prezesa UOKiK dotycząca art. 49 ust. 1 ustawy z dnia 12 maja 2011 r. o kredycie konsumenckim (Dz. U. 2011, nr 126, poz. 715, z późń. zm.). Wynika z niej, że w przypadku wcześniejszej spłaty kredytu konsumenckiego następuje obniżenie wszystkich możliwych kosztów takiego kredytu, niezależnie od ich charakteru i niezależnie od tego, kiedy koszty te zostały faktycznie poniesione przez kredytobiorcę. Redukcja ta ma charakter proporcjonalny, tj. odnosi się do okresu od dnia faktycznej spłaty kredytu do dnia ostatecznej spłaty określonej w umowie. Poglądy Rzecznika Finansowego wspierające konsumentów nie spowodowały co prawda, że banki chętnie zwracają wszelkie koszty, jednakże część podmiotów już zmieniła swoje praktyki kierując się zgodnym stanowiskiem Rzecznika Finansowego i UOKiK w tej sprawie.
Klienci, którzy spłacili kredyt we wcześniejszym terminie mogą ubiegać się o proporcjonalny zwrot kosztów również przed sądem. Sąd Okręgowy w Łodzi w prawomocnym wyroku z dnia 22 czerwca 2017 r. (sygn. akt III Ca 10/17) wskazał, że „Zgodnie literalnym brzmieniem art. 49 ust. 1 ustawy z dnia 12 maja 2011 r. o kredycie konsumenckim przepis ten obejmuje swoim zakresem całkowity koszt kredytu. Definicja całkowitego kosztu kredytu zawarta została z kolei w art. 5 pkt 6 tej ustawy, obejmując wszelkie koszty, które konsument jest zobowiązany ponieść w związku z umową o kredyt, w szczególności odsetki, opłaty, prowizje, podatki i marże, jeżeli są znane kredytodawcy oraz koszty usług dodatkowych, w przypadku, gdy ich poniesienie jest niezbędne do uzyskania kredytu, z wyjątkiem kosztów opłat notarialnych ponoszonych przez konsumenta. Tym samym art. 49 ust. 1 ustawy nie wyłącza przedmiotowo możliwości obniżenia żadnego z rodzajów kosztów określonych w art. 5 pkt 6 ustawy. Jedyny wyjątek polega na tym, że obniżenie kosztów ma charakter proporcjonalny w tym sensie, że ograniczone jest do okresu od dnia faktycznej spłaty do dnia ostatecznej spłaty określonej w umowie. Do tego właśnie sprowadza się sens tegoż ograniczenia, a taką interpretację potwierdza ostatnia część zdania w art. 49 ust. 1 ustawy, zgodnie z którą obniżeniu podlegają nawet te koszty, które konsument poniósł przed spłatą kredytu. Oznacza to, że intencją ustawodawcy było, aby nie różnicować możliwości obniżenia kosztu kredytu w zależności od tego, jaki charakter ma ten koszt i w jakim czasie został poniesiony. Istotą i celem tego rozwiązania jest zatem ustanowienie proporcjonalnej redukcji całkowitego kosztu kredytu – niezależnie od tego, kiedy ten koszt został poniesiony przez kredytobiorcę.”
Sąd Rejonowy Lublin-Wschód w Lublinie z siedzibą w Świdniku w dniu 28 maja 2018 r. wystosował do Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej pytanie prejudycjalne o następującej treści:„Czy wykładni przepisu zawartego w art. 16 ust. 1 w związku z art. 3 pkt g Dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2008/48/WE z 23 kwietnia 2008 r. w sprawie umów o kredyt konsumencki oraz uchylającej dyrektywę Rady 87/102/EWG (Dz. Urz. UE. L Nr 133, str. 660 z późniejszymi zmianami) należy dokonywać w ten sposób, że konsument, w przypadku dokonania wcześniejszej spłaty swoich zobowiązań wynikających z umowy o kredyt, uprawniony jest do uzyskania obniżki całkowitego kosztu kredytu, w tym również o koszty, których wysokość nie jest zależna od długości trwania tej umowy o kredyt?”Pytanie dotyczy zatem sposobu interpretacji art. 16 ust. 1 Dyrektywy, której implementację stanowi art. 49 ustawy z dnia o kredycie konsumenckim i przesądzenia, w jaki sposób rozliczać poniesione przez konsumenta koszty w przypadku wcześniejszej spłaty kredytu. TSUE nie wydał jeszcze wyroku w przedmiotowej sprawie, jednakże rozstrzygnięcie bez wątpienia będzie miało wpływ na sposób interpretacji art. 49 u.k.k, a w konsekwencji może przesądzić o wyniku toczących się postępowań sądowych. Dotychczas opinię w niniejszej sprawie wydał Rzecznik TSUE, który przyznał, że interpretacja przepisu art. 16 dyrektywy 2008/48 nie jest łatwa, a przepis został sformułowany niefortunnie. Niemniej – Rzecznik stanął na stanowisku, że proporcjonalna obniżka kosztów kredytu może dotyczyć również kosztów niezwiązanych z okresem, na który udzielono kredytu i jest to zgodne z prawem unijnym. Stanowisko Rzecznika wskazuje z dużym prawdopodobieństwem na to, że wyrok, który zapadnie będzie korzystny dla konsumentów. Zapoznaj się z naszej kancelarii prawnej!