Odpowiedzi na postawione pytanie należy doszukiwać się w przepisach dotyczących przedawnienia roszczeń bezterminowych. Zwracając się do sądu o ustalenie istnienia bądź nieistnienia stosunku prawnego (umowy kredytu) naszą intencją jest usunięcie niepewności prawnej. O tym czy konkretna umowa lub jej zapisy są ważne lub bezskuteczne decydują przepisy prawa materialnego. Nieważność lub bezskuteczność zapisów umowy nie wynika z wyroku sądu, ponieważ sąd nie tworzy prawa, a deklaruje prawną ocenę konkretnego stosunku prawnego.
W toku procesu frankowego zarówno bankom jak i kredytobiorcom przysługuje roszczenie zwrotu wzajemnych świadczeń. Podstawą prawną żądania zwrotu świadczeń są przepisy dotyczące bezpodstawnego wzbogacenia.
Roszczenia te mają charakter bezterminowy i przedawniają się na zasadach ogólnych. Okres przedawnienia w przypadku umów frankowych wynosi na ogół 10 lat (art. 118 k.c. w zasadniczej liczbie przypadków został znowelizowany po zawarciu umów frankowych przez większość kredytobiorców).
Niewiele jednak osób akcentuje, że zgodnie z art. art. 120 § 1 k.c. jeżeli wymagalność roszczenia zależy od podjęcia określonej czynności przez uprawnionego, bieg terminu rozpoczyna się od dnia, w którym roszczenie stałoby się wymagalne, gdyby uprawniony podjął czynność w najwcześniej możliwym terminie.
Dlatego też istotne jest, aby zaakcentować, że umowy frankowe są nieważne ze skutkiem ex tunc – od momentu ich zawarcia, dlatego też – jak już wspomniano wcześniej wyrok sądu ma w tym zakresie wyłącznie deklaratoryjny charakter. Wobec powyższego, jeśli bank uruchamia kredyt w 2006 r. to roszczenie o jego zwrot przedawnia się z upływem 2016 r. Już w 2017 r. roszczenie banku o zwrot wypłaconego kredytu jest przedawnione.
Świadczenie kredytobiorcy ma natomiast charakter rozłożony w czasie, w związku z czym roszczenie o zwrot każdej z wpłaconych rat przedawnia się osobno. Skutkiem powyższego jest więc sytuacja, w której kredytobiorca skutecznie może żądać zwrotu rat wpłaconych w okresie ostatnich 10 lat. W opisanej sytuacji kredytobiorca nie może stracić na tym, że roszczenie o zwrot nadpłat czy zwrot wpłaconych rat kieruje w 2017 r.
Jedyną więc sytuacją, w której ustalenie nieważności umowy mogłoby mieć dla kredytobiorcy niekorzystny skutek byłaby sytuacja spełniająca dwa warunki:
Dla porzadku należy jednak podkreślić, że nawet przy spełnieniu powyższych warunków sytuacja kredytobiorcy uległa poprawie. Należy bowiem podkreślić, że w przypadku unieważnienia umowy nie tylko część kapitałowa, ale także odsetkowa każdej z rat mogłaby być zaliczona na poczet kapitału. Powyższe można zobrazować prostym przykładem:
- rata I: 45 CHF- 10 CHF na poczet kapitału, 35 CHF na poczet odsetek.
- rata II: 45 CHF – 15 CHF na poczet kapitału, 30 CHF na poczet odsetek.
- rata III: 45 CHF – 20 CHF na poczet kapitału, 25 CHF na poczet odsetek.
- rata IV: 45 CHF – 25 CHF na poczet kapitału, 20 CHF na poczet odsetek.
- rata V: 45 CHF – 30 CHF na poczet kapitału, 25 CHF na poczet odsetek.
Całkowity koszt kredytu wyniósł: 235 CHF.
Przyjmujemy, że roszczenie banku i roszczenia kredytobiorcy nie są przedawnione. Należy zwrócić uwagę, że:
- kredytobiorca spłacił 10 CHF udzielonego kredytu.
- kredytobiorca zwraca bankowi 55 CHF (100 CHF – 45 CHF)
- kredytobiorca zaoszczędza135 CHF (235 CHF – 45 CHF)
- kredytobiorca spłacił dopiero 25 CHF udzielonego kredytu.
- kredytobiorca zwraca bankowi 10 CHF (100 CHF – 90 CHF)
- kredytobiorca zaoszczędza 145 CHF (235 CHF – 90 CHF)
- kredytobiorca spłacił dopiero 45 CHF.
- kredytobiorca nic nie zwraca bankowi (100 CHF – 135 CHF = -35 CHF)
- bank zwraca kredytobiorcy 35 CHF
- kredytobiorca zaoszczędza 100 CHF (235 CHF – 135 CHF)
Dla każdej następnej raty bilans jest dla kredytobiorcy dodatni bez względu na okres przedawnienia roszczeń banku, o ile przez ów bilans rozumiemy brak obowiązku zwrotu jakiegokolwiek świadczenia na rzecz banku przy jednoczesnym obowiązku banku do zwrotu wpłaconych rat.
Tym nie mniej nawet w przypadku, w którym kredytobiorca zobowiązany jest do zwrotu na rzecz banku części udzielonego kredytu to bilans jest dla kredytobiorcy dodatni w zakresie, w jakim zaoszczędza on na całkowitym koszcie kredytu.
Prawidłowa ocena możliwych scenariuszy spraw frankowych i wybór najkorzystniejszych dla kredytobiorcy rozwiązań wymaga doświadczenia profesjonalnego pełnomocnika. Przed podjęciem decyzji o dochodzeniu roszczeń z umów frankowych oferujemy skorzystanie z porady prawnej doświadczonych prawników, adwokatów oraz radców prawnych Kancelarii Jankowski & Radomska sp.p. Zapraszamy do kontaktu biuro@jrkancelaria.pl tel. 796 960 027 dokonamy nieodpłatnej oceny prawnej umowy kredytowej i zweryfikujemy szanse powodzenia sprawy w Sądzie.